یادگیری مشاهده ای چیست؟ روش استفاده از آن برای یادگیری موثر
https://honarfardi.com/wp-content/uploads/2021/06/word-image-78.jpeg
روانشناسان معمولا یادگیری را به عنوان یک تغییر نسبتاً دائمی در رفتار فرد به عنوان نتیجه ای از تجربه ی او تعریف می کنند. روانشناسی یادگیری بر طیف وسیعی از موضوعات مرتبط در مورد نحوه یادگیری افراد و تعامل آنها با محیط خود، متمرکز است.
جان بی. واتسون (John B. Watson) یکی از اولین متفکران روانشناسی بود که در مورد چگونگی تاثیر یادگیری بر رفتار مطالعه کرد. واتسون پیشنهاد داد که رفتار، نتیجه فرآیند یادگیری است. مکتب فکری ناشی از کارهای واتسون، به عنوان رفتارگرایی شناخته می شد که شامل مطالعه افکار درونی، خاطرات و سایر فرایندهای ذهنی بود.
رفتارگرایی در نیمه اول قرن بیستم رونق گرفت و کمک زیادی به درک انسان از برخی فرایندهای مهم یادگیری کرد.
رفتارگرایی
رفتارگرایی مکتبی در روانشناسی است که معتقد می باشد برای شناخت یک موجود زنده، تنها بررسی رفتارهای بیرونی و محرک های خارجی، کافی است و نیازی به بررسی حالات درونی مانند فکر کردن نیست.
این دیدگاه رفتارگرایی توسط جان بی واتسون بنا شد و در مقاله روانشناسی به عنوان دیدگاه رفتارگرایانه در سال 1913 بیان شد. در این گرایش، بجای بررسی فکرها و حالات ذهنی افراد، رفتارهایی بررسی می شود که به دنبال آن فکرها می آیند.
بنابراین رفتارگرایی، نظریه ای درباره ی حالات ذهنی ست و برای شناخت آن ابتدا باید تفاوت حالت های ذهنی با حالات غیر ذهنی مشخص شود. این مکتب در ابتدای قرن بیستم، یکی از تاثیرگذارترین قطب های روانشناسی جهان بود که بر فلسفه ی علم و ذهن و زبان شناسی، تاثیر عمیقی گذاشت.
یادگیری
یادگیری به روش های مختلفی قابل تعریف است اما اکثر روانشناسان موافقند که یادگیری عبارت است از تغییر نسبتاً دائمی ناشی از تجربه در رفتار فرد. در نیمه اول قرن بیستم، رفتارگرایی به عنوان یک مکتب فکری شناخته شد و بر روانشناسی و توضیح مطلوب فرآیندهای یادگیری مسلط بود.
سه نوع اصلی یادگیری شامل شرطی سازی کلاسیک، شرطی سازی عامل و یادگیری مشاهده ای وجود دارد که توسط روانشناسی رفتاری توصیف شده اند. در ای قسمت هر یک از موارد مذکور، توضیح داده شده است.
1- شرطى سازى كلاسيک
در شرطی سازی کلاسیک، فرد به علت همزمان شدن مکرر دو محرک، همان پاسخی که به محرک اول می دهد را به محرک دوم نیز می دهد.
این اصطلاح اولین بار توسط ایوان پاولف روسی بیان شد. پاولف مشاهده کرد که بزاق دهان سگ ها، با دیدن فردی که در گذشته چند بار به آنها غذا داده است، ترشح می شود حتی اگر شخص غذایی همراه خود نداشته باشد. پس از آن پاولف آزمایشی طراحی کرد که همزمان با غذا دادن به سگ، زنگی به صدا در می آورد. اگرچه صدای زنگ ارتباطی با غذا نداشت اما به دلیل تکرار اینکار، سگ بین صدای زنگ و غذا ارتباط برقرار کرد و با شنیدن صدای زنگ (حتی بدون وجود غذا)، بزاق او ترشح می شد.
روش حذف افکار منفی با چند ترفند ساده موثر
بنابراین می توان گفت که در این نوع یادگیری، هر گاه یک محرک بی اثر (صدای زنگ) با یک محرک طبیعی (غذا) همراه می شود، پس از مدتی محرک بی اثر منجر به بروز پاسخ (ترشح بزاق سگ) می گردد که این محرک جدید همان محرک شرطی است.
2- شرطی سازی عامل
شرطی سازی عامل یک فرآیند یادگیری است که طبق آن هر رفتار، پیامدهایی دارد و بعد از اینکه فرد دست به رفتاری میزند، ممکن است پاداش یا تنبیه دریافت کند. این رفتار توسط اسکینر مورد مطالعه قرار گرفت و ایده اصلی آن این است كه همه ی رفتارها را می توان به وسیله ی پیامدهای آن، کنترل و پیش بینی کرد.
اسكینر توضیح داد كه چگونه پیامدها یا تقویت کننده ها (پاداش یا تنبیه)، می توانند در شکل گیری رفتار ما نقش داشته باشند. وی همچنین دریافت که تغییر در پیامدهای یک رفتار، میزان رویداد آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
3- یادگیری مشاهده ای
یادگیری مشاهده ای فرایندی است که در آن یادگیری، از طریق مشاهده و تقلید از دیگران رخ می دهد. نظریه یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا نشان می دهد که مردم علاوه بر یادگیری از طریق شرطی سازی، از طریق مشاهده و تقلید از اعمال دیگران نیز یاد می گیرند.
اصول اساسی نظریه یادگیری اجتماعی
بندورا در آزمایش معروف خود بنام “عروسک بوبو” نشان داد که کودکان رفتارهایی که در دیگران مشاهده می کنند را یاد می گیرند و تقلید می کنند. 4 مرحله در یادگیری مشاهده ای و فرآیند مدل سازی نقش دارند که شامل توجه (لازمه ی یادگیری)، یاد داری (قابلیت ذخیره و نگهداری اطلاعات)، بازسازی (انجام واقعی رفتار مشاهده شده) و انگیزه (انگیزه ی کافی برای رفتار مدل سازی شده) است.
یادگیری مشاهده ای، که به عنوان یادگیری اجتماعی یا مدل سازی نیز شناخته می شود، نوعی یادگیری است که در آن افراد با مشاهده انجام یک رفتار توسط شخص دیگر، رفتار جدیدی پیدا می کنند. شخصی که رفتار را انجام می دهد به عنوان الگو شناخته می شود و یادگیرنده به عنوان ناظر شناخته می شود. آلبرت بندورا نشان داد که کودکان می توانند با تماشای فیلم های خشونت آمیز، رفتارهای خشونت آمیز را یاد بگیرند.
برای تقویت مغز خود این 100 کار را انجام دهید
او دریافت زمانی که یک بزرگسال پیامدی برای رفتارهای خشونت آمیز خود دریافت نکرد، کودکان نیز تمایل به تقلید همان رفتارهای خشونت آمیز پیدا می کنند. اما زمانی که کودکان مشاهده کردند که بزرگسال بخاطر رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه می شد، تمایل کمتری به تکرار رفتارها داشتند.
توجه به این نکته مهم است که یادگیری مشاهده ای به معنای تقلید نیست. در تقلید، ناظر رفتار مشاهده شده را تقلید می کند. اما در یادگیری مشاهده ای، تغییرات رفتاری حاصل می شود. این بدان معناست که مشاهده کننده ممکن است رفتار جدیدی را در پیش بگیرد یا بسته به نحوه ارائه رفتار توسط مدل، رفتار جدیدی در پیش بگیرد.
رفتار جدید به احتمال زیاد زمانی نشان داده می شود که مدل، یک شخصیت معتبر یا بزرگسال باشد. به عنوان مثال اگر کودکی مشاهده کند که رفتاری توسط كودك هم سن و سال او انجام می شود، ممكن است این رفتار را تکرار نكند اما اگر آن را كودكی بزرگتر یا بزرگسالی که به نوعی الگوی کودک باشد انجام دهد، احتمال اینکه کودک رفتار جدیدی پیدا کند، بیشتر خواهد بود.
3 گام ضروری برای تقویت حافظه بلند مدت
این یادگیری می تواند در هر برهه ای از زندگی رخ دهد، اما در کودکی بیشتر رایج است چون کودکان از اشخاص معتبر و بزرگسالان، چیزهای زیادی می آموزند.
یادگیری مشاهده ای در فرایند اجتماعی سازی هم نقش مهمی دارد چون کودکان نحوه ی رفتار کردن و پاسخ دادن به دیگران را با مشاهده تعاملات والدین و دیگر بزرگسالان با افراد دیگر، می آموزند.
برای درک بهتر این نوع یادگیری، كودكی را تصور کنید که مشاهده می کند كودك بزرگتری به خاطر انجام كاری مورد ستایش قرار گرفته است. در این زمان كودك ممكن است این رفتار را تكرار كند اما اگر کودک مشاهده كرد كه كودك دیگری به دلیل بروز رفتار خاصی مجازات می شود، به احتمال کمتری آن رفتار را انجام می دهد. به همین ترتیب اگر کودکی در محیطی قرار بگیرد که رفتارهای جدید مجازات می شوند، کودک از ترس مجازات کمتر رفتارهای مشاهده شده را انجام می دهند در حالی که کودکانی که در محیطی مورد ستایش قرار می گیرند، رفتارهای مدل شده را بازتولید می کنند.
20 روش/ترفند علمی یادگیری سریعتر دروس
در این میان عواملی نیز هستند که احتمال تقلید یک رفتار را افزایش می دهند. برای مثال یادگیری مشاهده ای در مواردی مانند رفتار گرم و بامحبت افراد، دریافت پاداش در گذشته، نداشتن دانش یا اعتماد بنفس، مشابه بودن سن، جنسیت و علاقه ی افراد، بالا بودن موقعیت اجتماعی افراد و داشتن قدرت، افزایش میابد.